Yukarı paleotiğin uzman avcı toplulukları maddi tinsel alanda ilkel sürünün avcı ve toplayıcı takımın milyonlarca yılda gerçekleştirdiklerinden kat kat fazlası gelişmeyi yirmi otuz bin yıl içinde gerçekleştirebilmişlerdir.”
Öte yandan uzman avcı topluluklarının kendi iç dinamiklerinin gelişmesiyle sınıflı topluma dönüşmeleri olanaklı görünmüyor. Gerçekten uygar toplum biçimi ilerlerken avcı takımları çoğu zaman yok olmuşlardır. Buzul kıyı koşullarının uzman avcı kültürleri yok olmuşsa da, tropiklerin (Avustralya’nın, Afrika’nın) uzman avcı toplulukları yok olmamışlar; fakat tarımsal üretime, uygar toplum aşamasına geçememişler, toplumsal yapılarının kemikleşmesiyle varlıklarını çağımıza dek sürdürmüşlerdir.
Prehistoryacılar, üretici ekonomiye (neolitik topluma) yukarı paleolitik çağın en yüksek kültürüne sahip olan uzman avcıların değil, daha geri toplulukların bu avcılıkta uzmanlaşmamış “ava ve toplayıcı takımların” demektir…
Bu gerçek, uzman avcı toplulukların yapılarındaki sınırlılıkların da gerçeğidir. Kısaca ilkel, eşitlikçi, üstelik avcılıkta uzmanlaşmış, özelleşmiş bir toplumsal yapı kendi iç dinamiğiyle uygar topluma geçme yeteneğine sahip değildir. Uzmanlaşmamış ama ilkel ve eşitlikçi avcı ve toplayıcı takımlar da bu yeteneğe sahip değillerdir! Dolayısıyla hominidin ağaçtan inmek zorunda kalarak Homo’ya doğru evrim geçirmesindeki sıçramada olduğu gibi, asalak ekonomiden üretici ekonomiye geçişte bu yolla insanın öfkellikten uygarlığa sıçramasında da itti. Dışarıdan, iklim ve çevre özelliklerinden geldi. Kendilerini bu değişikliğe uyarlayabilen uzmanlaşmamış avcı ve toplayıcı takımlar üretim ekonomisine geçtiler. Uyarlayamayan uzman avcı topluluklar geçemediler. İlkel toplulukların ekonomik, toplumsal ve düşünsel yapıları arasındaki etkileşimlerin incelenmesi, ilkel topluluğun dış doğal ve toplumsal etkileri olmaksızın kendi iç dinamikleriyle asalak ekonomiden üretici ekonomiye geçemeyişinin nedenlerini gözler önüne serecektir.” İlkel Topluluktan Uygar Topluma… Alaeddin ŞENEL, sayfa 81, 82
* * *
İlkel asalak ekonomi araçların ilkelliği ve teknolojinin geriliğinden doğan bir yapı olduğu için hem durağan, hem de bir yoksunluk ekonomisidir. “Bu toplumsal yapı ortak paylaşma geleneğinin egemen olmasıyla milyonlarca yıl varlığını sürdürebilmiştir. Ortak paylaşma her zaman için bu toplumlarda birincil hedef olduğu için; özel mülkiyetin ve özel mülkiyet ilişkilerinin bulunmadığı (olmadığı) anlamına gelmektedir. Onun için böylesi bir ekonomik yapıda, toplumsal dayanışma ve paylaşımda her zaman için ön plana çıkacaktır.
İlkel komünal topluluğun bütün evrelerinde toplayıcılıkta “ilkel sürü”, avcılık ve toplayıcılıkta “avcı ve toplayıcı takım”, uzman avcılıkta ise “ avcı topluluk”, olmak üzere hep küçük birimler halinde kalmışlardır.
Sürü içi ilişkilerde, düzenli bir davranış söz konusu olmadığından, sürü içi ilişkiler de eşitlikçi ilişkiler olarak tanımlanamaz. Sürü içi ilişkilerde “anarşist” ilişkiler varlığından söz edilmektedir. Böyle ilişkiler karşısında sürünün dağılmasının nedenleri de “cinsel çekim” ve dışa karşı toplu savunma zorunluluğundan kaynaklanmış olduğu varsayılmaktadır.
Genel olarak her türlü ilkel toplumda sınıflar olmadığı için, bir siyasal örgütlenişten, bir siyasal yapıdan söz edemeyiz. Etmemizde olası değildir! Burada ortak çalışmanın, ortak paylaşım ilkesini getirdiği ve dolayısıyla da, birey, grup ve topluluk çıkar ilişkisinin bulunmadığıdır. Bunun için, bu durum dayanışma duygusunu ve dolayısıyla da (kolektif) eylem birliğini artıran ögeler oluşudur. Dahası özdeşlik ve eşitlik derecesine varan “türdeşlik”, kolektif sorumluluğun etiğini getirir ve ortak çıkar ve bu da ortak sorumluluğun oluşmasına neden olacağından; topluluğun her hangi bir üyesine yapılmış olan hatalı bir davranış tüm üyelerine yapılmış olarak kabul edilir! Ve bu davranış toplumun bütün üyelerinin tepkisini alır.
İlkel toplumun kolektif sorumluluğu, uygar (modern toplumun) toplumun bireysel, sorumluluk ilkesiyle hiçbir zaman için bağdaşmaz ve aynı zamanda da taban tabana zırt bir etiktir! Devam edecek.
